Tragovi života na istarskom poluotoku sežu do u prethistoriju.
Na poluotoku su otkriveni tragovi paleolitske i neolitske kulture (staro i mlađe kameno doba). U jednoj spilji nad Limom nedaleko Vrsara (spilja svetog Romualda) utvrđeni su tragovi paleolitske kulture. Etnička pripadnost najstarijih stanovnika istarskog poluotoka nije poznata.
Prvi poznati stanovnici istarskog poluotoka, kojima možemo odrediti i etničku pripadnost, bili su Histri i Liburni. Histri su naseljavali veći dio istarskog poluotoka (po njima je, čini se, poluotok i dobio ime: Histri-Histria-Istra), dok su Liburni živjeli samo na njegovoj sjeveroistočnoj obali (Liburnija).
Uz ratarstvo i stočarstvo, Histri i Liburni su se bavili i pomorskom trgovinom. Trgovali su i sa starim Grcima; na sjeverni Jadran dolazile su grčke lađe po dragocjeni jantar koji je ovamo stizao kopnenim putem s dalekih baltičkih obala. Lađe su tako zalazile i u vrsarski i Limski zaljev.
U spilji nad Limom nedaleko Vrsara utvrđeni su tragovi paleolitske kulture.
Na uzvisinama istarskog poluotoka gradili su Histri i Liburni utvrđena naselja. Ta su naselja u pravilu billa kružnog tlocrta, opasana obrambenim zidinama. Na prostoru između rijeke Mirne i Lima imali su Histri prilično velik broj utvrđenih naselja. Obično su ta naselja bila sagrađena na nepristupačnim, ali strateški važnim punktovima. Takvo jedno utvrđeno naselje imali su drevni Histri i na mjestu današnjeg starog Vrsara, što potvrđuju i neki arheološki nalazi (ulomci keramike).
U prethistorijsko doba bili su naseljeni i pojedini brežuljci u blizini Vrsara. Tako se, na primjer, na brežuljku Gavanov vrh (tal. Monte Ricco), koji se nalazi 1 km istočno od Vrsara s lijeve strane ceste prema Rovinju, nalazi važan arheološki lokalitet, na kojem su nađeni fragmenti keramike iz brončanog doba. Tu je postojalo naselje i u brončano i u željezno doba, utvrđeno prethistorijsko naselje s nekropolom (grobljem). U 1. st. p.n.e. neki bogati Rimljanin je na brežuljku sagradio dosta veliku stambeno-gospodarsku zgradu (villa rustica).
Fragmenti te interesantne seoske vile sačuvani su do danas, kao npr. ostaci rezervoara za vodu sa svodovima. Vila je imala peristil (prostor sa stupovima) i podove od višebojnog mozaika, dok su zidovi nekih prostorija bili oslikani višebojnim freskama. U razvalinama vile nađen je sitni rimski arheološki nalaz (novac, keramika…). Dokaz o postojanju ove rimske vile sačuvao se do naših dana i u nazivu polja sjeverno od brežuljka: Alla villa (ka vili).
I živi tako Vrsar kontinuirano od prethistorijskih vremena, no prava povijest Vrsara započinje u doba rimske vlasti u Istri.
